سهم ایران از بازار کتاب دیجیتال زیر یک درصد است، ناشران به نشر دیجیتال اعتماد نمایند - مهسان بلاگ

خداوردی لو، درباره راهبردهای حاکمیتی برای توسعه نشر الکترونیک در حوزه علوم دانشگاهی گفت: ما سعی می کنیم در حوزه نشر الکترونیک از ناشران دانشگاهی حمایت کنیم، زیرا معتقدیم ناشران در خط مقدم فعالیت فرهنگی هستند و بار اصلی علم را بر دوش می کشند، به همین دلیل کوشش داریم از فعالیت آن ها حمایت کنیم.

وی با اشاره به ضرورت پرداختن به موضوع نشر دیجیتال، مطرح کرد: از سه سال قبل، کمیته ای در مرکز ملی فضای مجازی تحت عنوان کتاب دیجیتال راه اندازی کردیم که با حضور بخش خصوصی و دولتی و نهادهای مختلف به راهکارهای توسعه کتاب دیجیتال در ایران می پرداختیم، در این زمینه مسایل و مسائل را شناسایی و بخشی از آن هارا حل کردیم اما بخشی هنوز به عنوان مشکل و معضل باقی است که همت بیشتر فعالان حوزه کتاب را می طلبد.

خداوردی لو با بیان اینکه مرکز ملی فضای مجازی بازوی اجرایی شورای عالی فضای مجازی است که رئیس جمهور، ریاست آن را به عهده دارد، مطرح کرد: از آنجایی که عینی ترین نمود فرهنگی یک جامعه در قالب کتاب است در طول سال های گذشته به یاری فعالان این حوزه بسیاری از چالش های نشر دیجیتال را شناسای کردیم و با توجه به توسعه فضای مجازی طی این سال ها در همه زندگی بشر بحث کتاب هم نوعی دگردیسی را تجربه می نماید و ضرورت دارد که به کتاب دیجیتال به عنوان یک بخش جدید دقت بیشتری داشته باشیم.

وی با اشاره به ضرورت توجه به کتاب دیجیتال از منظر سیاستگذار شرح داد: اهمیت کتاب دیجیتال از یک منظر موجب اشتغال بیشتر می گردد؛ در حوزه کتاب کاغذی زنجیره نسبتا محدودی کار می کرد تا کتاب چاپ گردد و به دست مردم برسد اما در حوزه کتاب دیجیتال عوامل دیگری مثل صدابردار، فیلم بردار و تدوین گر هم اضافه می گردد و اگر کتاب ها تعاملی باشند که گاهی تا 15 شغل جدی ایجاد می گردد و برای حاکمیت مهم است که اشتغال زایی بیشتر داشته باشد

خداوردی لو از تحقق عدالت محتوایی و آموزش به عنوان یکی دیگر از این دلایل نام برد و اضافه کرد: طبق آمار رسمی 1300 هزار عنوان کتاب در طول 30 سال گذشته چاپ شده است و که شاید بخش زیادی از آن ها به دست همه مردم نرسیده باشد به دلیل بعضی محدودیت های توزیعی و کتاب دیجیتال می تواند تا حد زیادی این چالش ها را کاهش دهد.

به گفته وی، در حوزه کتاب دیجیتال می توان به آمار و اطلاعت دقیق تری نسبت به حوزه های مختلف دسترسی داشت، از سوی دیگر دیگر کتاب دیجیتال مدیریت پذیر است و اگر کتابی احتیاج به ممیزی داشته باشد در فضای مجازی به راحتی ویرایش می کنیم و منتشر می گردد اما وقتی کتابی چاپ گردد و به ویرایش احتیاج داشته باشد ناشر باید هزینه های زیادی متقبل گردد.

خداوردی لو همچنین درباره شرایط بازار کتاب دیجیتال گفت: در سال های اخیر با توسعه و گسترش پلت فرم های فروش کتاب دیجیتال در کشور شاهد رشد چشمگیر استفاده از کتاب دیجیتال بر روی تلفن های همراه بودیم، طبق برآوردهای صورت گرفته در سال 1397 حدود 700 هزار کاربر فعال روزانه در پلت فرم های کتاب دیجیتال حضور داشتند این آمار در فروردین 1399 به علت ویروس کرونا رشد فزاینده ای تجربه نموده و به 1200 کاربر فعال روزانه رسیده است.

وی تاکید نمود: به همین دلیل حجم بازار کتاب دیجیتال با رشد حدود 3 برابری از حدود رقم 20 میلیارد تومان در سال 97 به حدود 60 میلیارد تومان در سال 1399 رسیده که رشد قابل توجهی داشته است.

خداوردی لو در بخش دیگر صحبت های خود درباره مقایسه سهم بازار کتاب دیجیتال در دنیا و ایران نیز گفت: نگاهی به آمار منتشر شده دنیای نشان می دهد که شرایط کتاب دیجیتال در ایران در حال توسعه است، مساله مهم دیگر این است که در امریکا به عنوان پیشرفته ترین کشور در مصرف کتاب دیجیتال 25 درصد مردم از کتاب دیجیتال استفاده می نمایند اما در ایران این آمار به زیر یک درصد رسیده است در حالی که طی سالیان قبل این آمار شش دهم درصد بود.

وی با بیان اینکه باید به گونه ای سیاستگذاری گردد که این مصرف طبق شاخص های جامعه دنیای رشد کند و به بالای ده درصد برسد، شرح داد: دولت و حاکمیت در این زمینه یاری کند اما نکته مهم این است که بخش خصوصی و ناشران باید وارد کار گردد تا سهم خود در حوزه کتاب دیجیتال را توسعه دهیم از جامعه دنیای عقب نمانیم.

لزوم آشنایی با تهدیدها و فرصت های کتاب دیجیتال

خداوردی لو در ادامه صحبت های خود درباره تهدیدهای مرتبط با توسعه کتاب دیجیتال گفت: با توجه به خلاءهای قانونی در نظارتی در حوزه کتاب دیجیتال، نقض مالکیت معنوی آثار در فضای مجازی به نحو گسترده تری رخ می دهد و به همین دلیل سرقت علمی و ادبی یکی از تهدیدهای جدی در این حوزه به شمار می آید.

وی ادامه داد: یکی از تهدیدهای جدی حوزه نشر دیجیتال در سال های اخیر گسترش انتشار کتب انحرافی فاقد مجوز و لغو مجوز شده بر بستر پلت فر م های فروش کتاب دیجیتال و شبکه های اجتماعی است؛ با توجه به ماهیت فضای مجازی که نظارت و پیگیری در آن به نسبت فضای فیزیکی دشوارتر بوده و موانع بسیاری دارد تا به امروز روش های نظارتی موجود نتوانسته اند کارآممدی لازم در این حوزه را داشته باشند و احتیاج است که اقدامات موثری با همکاری دستگاه های مختلف انجام گردد.

خداوردی لو همچنین درباره فعالیت کارگروه ساماندهی نشر دیجیتال گفت: این کارگروه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده و یکی از ماموریت های آن معین ساز و کارهای مقابله با انتشار الکترونیکی کتاب های انحرافی و فاقد مجوز در فضای مجازی است و بنظرم حداقل اقدام ممکن در این حوزه ایجاد بسترهای سیستماتیک موثر برای نظارت بر پلت فرم های داخلی فروش کتاب است که امکان رگولاتوری بر آن ها وجود دارد.

امکانات فراهم شده برای حوزه حاکمیتی موضوع دیگری بود که وی به آن پرداخت؛ خداوردی لو در این زمینه گفت: سهولت حمایت، راهنمایی و نظارت بر محتوا در پلتفرم ها، امکان تشخیص خلاءهای محتوایی، ایجاد عدالت آموزشی و محتوایی و کاهش شکاف دیجیتالی، امکان ارایه بازخوردهای آنلاین و قابل اعتماد، تحقق حاکمیت مجازی در گستره زبن فارسی در دنیا برای ایران و تعامل فرهنگی با کمترین هزینه و تاثیرگذاری بیشتر در گستره زبان های بین المللی نیز ازجمله این امکانات است که در سایه کتاب های دیجیتال محقق شده است.

وی درباره موانع توصعه صنعت کتاب دیجیتال در ایران نیز شرح داد: نقض مالکیت مادی و معنوی کتاب های دیجیتال، وجود بعضی تبعیض ها در حمایت از ناشران کتاب دیجیتال در مقایسه با ناشران کاغذی کتاب، توسعه ابزارها و زیرساخت های فنی فراوری محتوای کتاب دیجیتال، تصور منفی ناشران کاغذی کتاب ب صنعت نشر دیجیتال کتاب و کم اهمیت بودن مصرف کتاب در سبد خانواده های ایرانی از جمله موضوعاتی بوده است که موجب شده صنعت کتاب دیجیتال در ایران رشد زیادی نداشته باشد.

شفاف سازی آمار و اطلاعات با کتاب دیجیتال

در بخش دیگر این همایش محمد صادق افراسیابی معاون مرکز رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برنامه های این وزارتخانه درخصوص نشر الکترونیک شرح داد: کسانی که علاقه مند هستند در حوزه نشر الکترونیک و دیجیتال فعالیت نمایند ضروری است از مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی به عنوان نشر دیجیتال مجوز بگیرند و این مجوز فرصتی به ناشر می دهد که در حوزه نشر الکتروینک کار کند.

وی ادامه داد: این مجوزها دو نوع هستند یکسری مجوزهای حقوقی و یکسری مجوزهای حقیقی که هر دوی این مجوزها بر روی سایت سرمد معرفی شده است و فرایند اخذ مجوز برای آثار و محتواهایی که قرار است عرضه گردد نیز به صورت کامل در این سایت درج شده است.

افراسیابی با بیان اینکه اگر ناشری بخواهد از فرصت های نشر دیجیتال استفاده کند و با ناشران فعال در این حوزه آشنا گردد می تواند در سایت سرآمد اسامی ناشران دیجیتال را مشاهده کند، گفت: همانطور که در حوزه نشر کتاب سنتی اسامی ناشران فعال وجود دارد در حوزه نشر دیجیتال هم می توان به سایت مراجعه کرد و با ناشران آشنا شد و حتی پس از دریافت مجوز کتاب را به شکل دیجیتال در فضای مجازی منتشر کرد.

وی با اشاره به بعضی نگرانی ها در زمینه نقض قانون حق امتیاز با انتشار کتاب دیجیتال اضافه کرد: بحثی درباره حق امتیاز مطرح است که ناشران نگران نقض آن هستند اما طبق آمار ما تا الان حدود 99 درصد کسانی که از ما مجوز گرفتند مشکل حق امتیاز نداشتند زیرا از نظر فنی کسانی که مجوز می گیرند کسانی هستند که در حوز فناوری خبره هستند و حتی می توانم بگویم رعایت حق امتیاز در فضای ناشران دیجیتال قوی تر از ناشران سنتی است.

افراسیابی یادآور شد: گاهی در حوزه نشر مکتوب مسائلی وجود داشت که گاهی نسخه های زیادی از یک کتاب چاپ می گردد و ناشر حق آن را به مولف نمی دهد یا چاپخانه ایی داشتیم که کتاب ها را جعل می کرد اما در حوزه نشر دیجیتال همه آمار شفاف است و ناشری که کتاب خود را در فرمت دیجیتال منتشر نموده اصلا نگران این موضوع نیست.

وی درباره این موضوع شرح داد: وقتی یک کتاب در قالب نرم افزار یا یک پلتفرم معین فقط قابلیت خواندن دارد پس قابل دانلود نیست بلکه افراد فقط به وسیله نرم افزار می توانند به کتاب دسترسی داشته باشند؛ به همین دلیل معتقدیم که نشر دیجیتال یک فرصت است که ناشران باید از آن استفاده نمایند و باید به نشر دیجیتال اعتماد نمایند.

به گفته افراسیابی، انتشار کتاب در قالب فایل پی دی اف کار غیرمجازی است، اگر یک ناشر از فرصت نشر دیجیتال استفاده کرد، نوع فناوری به گونه ای است که اجازه دانلود نمی دهد بلکه مخاطب صرفا به وسیله پلتفرم ها می تواند کتاب را مطالعه کند، ورق بزند و نکات مهم را برای خود معین کند و از آنجایی که به امنیت نرم افزارها توجه زیادی شده نقض حق امتیاز نسبتا محال است.

وی درباره برخورد با افرادی که بدون مجوز کتاب ناشران را در قالب دیجیتال منتشر می نمایند، گفت: اگر کتابی از سوی یک شرکت بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت دیجیتال منتشر گردد با شکایت افراد به سرعت فیلتر می گردد و حتی برای کسانی که قانون را نقض نمایند مجازات قضایی پیش بینی شده است و در دادسرای جرایم فرهنگی و دادسرای جرایم رایانه ای موضوع پیگیری می گردد و امکان دریافت خسارت وجود دارد.

وی در بخش پایانی صحبت های خود با تاکید بر اینکه ناشرانی که قصد دارند در حوزه کتاب دیجیتال فعال شوند بهتر است با فعالان این حوزه ارتباط بگیرند، گفت: ناشر مکتوب که مجوز کتاب دارد می تواند خودش کتاب را در فضای مجازی منتشر کند اما توصیه ما این است که این کار را نکند زیرا ممکن است با ظرافیت فناوری آشنا نباشد و قانون حق امتیاز نقض گردد، توصیه ما این است که حتی اگر مجوز دارند به سراغ اپلیکیشن های حوزه کتاب بروند تا از فضای ایمن تری برای انتشار کتاب های دیجیتال شان بهره مند شوند.

faceraz.ir: فیس راز | گفتگو و همدلی راه حل رفع همه مشکلات

fixfun.ir: مجله سرگرمی | مجله تفریحی، سرگرمی و مسافرتی